Πιθανόν, η μοναδική διάνοια στην ανθρώπινη Ιστορία που... εμίσησε και το χρήμα και τη δόξα
Ένα εκατομμύριο δολάρια. Αυτό είναι το έπαθλο που αποφάσισε να ορίσει το 2000 το Ινστιτούτο Μαθηματικών Clay για την επίλυση κάποιου από τα επτά «επικηρυγμένα» προβλήματα. Ανάμεσα σε όλα όσα ακόμα μένουν στην σκιά του ανεξερεύνητου κόσμου των μαθηματικών, υπάρχουν εφτά θρυλικά αναπόδεικτα θεωρήματα που συμβολίζουν το Έβερεστ της γνώσης και ενσαρκώνουν την απόλυτη πρόκληση. Για δεκάδες χρόνια, ακόμα και αιώνες, αυτοί οι 6 πλέον, άλυτοι γρίφοι ταλανίζουν ορισμένα από τα μεγαλύτερα επιστημονικά μυαλά, παραμένοντας στο βυθό της μαθηματικής άγνοιας.
Τα εν λόγω προβλήματα ήταν εφτά, από το 2002 όμως λιγόστεψαν κατά ένα. Ο πρώτος και μοναδικός έως σήμερα που κατάφερε να λύσει ένα από αυτά είναι ο Ρώσος μαθηματικός Γκριγκόρι Περελμάν. Έπειτα από οκτώ χρόνια προσπαθειών, ο γεννημένος το 1966 στην Αγία Πετρούπολη επιστήμονας αποκωδικοποίησε το περίφημο μαθηματικό πρόβλημα, γνωστό ως εικασία του Πουανκαρέ. Έναν αιώνα παρά δύο χρόνια μετά τη διατύπωση της θεωρίας από τον Πουανκαρέ (1904), ο Περελμάν δημοσίευσε σπαστά, εντός μια διετίας και σε τρία διαφορετικά άρθρα μια απόδειξη 473 σελίδων, προκαλώντας φρενίτιδα στην παγκόσμια μαθηματική κοινότητα.
Μέσω της απόδειξης αυτής γνωρίζουμε πότε ένα συμπαγές αντικείμενο είναι τοπολογικά ισοδύναμο με μία σφαίρα. Για να αντιληφθεί κανείς πόσο περίπλοκη ήταν η εικασία του Πουανκαρέ, αρκεί να αναφερθεί ότι ιδιοφυείς μαθηματικοί χρειάστηκε να εργαστούν επί τέσσερα χρόνια για να ελέγξουν την εγκυρότητα της απόδειξης του Περελμάν. Εκτιμάται ότι η επιβεβαίωση της λύσης του γρίφου έχει συμβάλει καθοριστικά στην κατανόηση που έχουμε για τον χώρο, ακόμη και στη γνώση μας για το «σχήμα» του σύμπαντος.
Ο Πέρελμαν είχε λάμψει στα μαθηματικά από μικρό παιδί και σε ηλικία 16 ετών κέρδισε το χρυσό μετάλλιο στη Διεθνή Μαθηματική Ολυμπιάδα, της Βουδαπέστης το 1982. Αφότου ολοκλήρωσε το διδακτορικό του στο Πανεπιστήμιο της Αγίας Πετρούπολης, εργάστηκε για λίγο στη Ρωσία και μετακόμισε στις ΗΠΑ. Στις αρχές της δεκαετίας του ’90 κλήθηκε για διαλέξεις στις ΗΠΑ, και το 1993 πήρε διετή υποτροφία για έρευνα στο πανεπιστήμιο του Berkeley.
Απέρριψε στη συνέχεια προτάσεις μόνιμης θέσης σε γνωστά Πανεπιστήμια, όπως το Princeton και γύρισε πίσω σ’ ένα ερευνητικό κέντρο της Αγίας Πετρούπολης, σε μια θέση καθαρά ερευνητική. Νωρίτερα είχε φροντίσει να αποδείξει ένα άλλο θεώρημα – μπελά, την «υπόθεση Soul». Απορρίπτοντας μια ένδοξη Ακαδημαϊκή καριέρα σε Πανεπιστήμια πρώτης γραμμής και επιστρέφοντας σε μια ρημαγμένη χώρα με μισθό κοντά στα 100 δολάρια το μήνα, για να ζήσει με τη μητέρα του σε ένα φτωχικό δυάρι εργατικής πολυκατοικίας, έστειλε το πρώτο μήνυμα ότι η περίπτωση του ήταν εντελώς ξεχωριστή.
Απλώς «ιδιόρρυθμος» ή η επιτομή του τρελού επιστήμονα; Η επιστημονική κοινότητα θα κλείνει ξεκάθαρα προς το δεύτερο χαρακτηρισμό με βάση τις μετέπειτα επιλογές του. To 2003 παραιτείται από την ερευνητική θέση που κατείχε στο Ίδρυμα Steklov, εγκαταλείποντας τη μόνη δουλειά που είχε τότε. Και το 2006 γίνεται ο πρώτος επιστήμονας που αρνείται να παραλάβει το Fields Medal, την υψηλότερη διάκριση στα μαθηματικά, αντίστοιχο του βραβείου Νόμπελ.
Επί δέκα ώρες ο πρόεδρος της Διεθνούς Ένωσης Μαθηματικών Sir John Ball προσπαθούσε να τον πείσει να παρευρεθεί τον Αύγουστο του 2006 στο Παγκόσμιο Συνέδριο Μαθηματικών στη Μαδρίτη, στην τελετή απονομής του μεταλλίου Fields. Μάταια. Ούτε η έσχατη λύση να μην πάει στη βράβευση αλλά να του σταλεί το μετάλλιο έπιασε τόπο. «Από την αρχή του διευκρίνισα ότι το βραβείο μου είναι εντελώς αδιάφορο. Δεν με ενδιαφέρουν τα λεφτά ή η φήμη και ούτε θέλω να παριστάνω το παράξενο ζώο σ’ έναν ζωολογικό κήπο. Δεν είμαι ήρωας των μαθηματικών. O καθένας μπορεί να καταλάβει ότι αν η απόδειξή μου είναι σωστή, τότε δεν χρειάζεται άλλη αναγνώριση. Δεν είμαι καν τόσο καλός και δεν θέλω να ασχολείται ο κόσμος μαζί μου», είχε πει τότε, προσθέτοντας ότι η συνεισφορά του στη λύση του γρίφου δεν ήταν μεγαλύτερη από αυτή του Άγγλου Ρίτσαρντ Χάμιλτον, που το 1982 εισήγαγε τη θεωρία της ροής Ricci σχετικά με τη γεωμετρικότητα.
Αποκομμένος για χρόνια από τη μαθηματική κοινότητα και σε διάσταση με το επιστημονικό κατεστημένο, απαρνήθηκε ακόμα και τον πειρασμό της αποθέωσής του από τους κορυφαίους μαθηματικούς του κόσμου στην προγραμματισμένη απονομή του Fields medal στη Μαδρίτη. Αυτονόητα η μεγαλειώδης επιτυχία του και η μετέπειτα στάση του τον κατέστησαν ως τον πιο περιζήτητο επιστήμονα για συνέντευξη από τα μεγαλύτερα ειδησεογραφικά δίκτυα του κόσμου. Το καλοκαίρι του 2006 έκανε μια εξαίρεση και σε μια από τις εξαιρετικά σπάνιες συνεντεύξεις του, στο New Yorker, περιέγραψε το ιδεολογικό υπόβαθρο των επιλογών του. Δήλωσε απογοητευμένος «απ’ την ηθική στάθμη των επιστημόνων», λέγοντας ότι όταν κατέθεσε την απόδειξή του “κάποιοι έγκυροι” μέσα στους επιστημονικούς κύκλους προσπάθησαν να την μειώσουν, αποδίδοντας τις βασικές της θέσεις σαν δουλειά άλλων.
«Δεν θα έλεγα πάντως ότι προσβλήθηκα, άλλοι έχουν κάνει χειρότερα. Εντάξει, υπάρχουν πολλοί μαθηματικοί που είναι λίγο – πολύ έντιμοι, αλλά σχεδόν όλοι τους είναι κομφορμιστές. Mπορεί να είναι περισσότερο ή λιγότερο έντιμοι, αλλά είναι βέβαιο ότι ανέχονται αυτούς που δεν είναι καθόλου. Τελικά δεν περνάνε για παράξενοι αυτοί που δεν έχουν ηθικούς φραγμούς. Παράξενοι θεωρούνται εκείνοι που, σαν εμένα, είναι απομονωμένοι απ’ τους πολλούς…»
Τέσσερα χρόνια αργότερα, το 2010, ο Πέρελμαν θα αφήσει για άλλη μία φορά τους πάντες με το στόμα ανοιχτό, περιφρονώντας μετά τη δόξα και το χρήμα. Με την ατάκα «Ξέρω πώς να κυβερνήσω το Σύμπαν. Γιατί να τρέχω πίσω από ένα εκατομμύριο;», αρνήθηκε το βραβείο του ενός εκατομμυρίου ευρώ από το Ινστιτούτο Μαθηματικών Clay, που έχει θεσπίσει αυτό το οικονομικό κίνητρο για την επίλυση των επτά «επικηρυγμένων» προβλημάτων.
Ο μαθηματικός με τη μακριά γενειάδα και το αφηρημένο ύφος, που έχει χαρακτηριστεί ο «ευφυέστερος άνθρωπος στον κόσμο», είναι μάλλον η καλύτερη απόδειξη ότι η συνταγή της ευτυχίας δεν περιλαμβάνει απαραίτητα έναν κατάλογο υλικών απολαύσεων…
Πηγές: Wikipedia, geniuses.club, hea.edu.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου