27 Δεκεμβρίου: Πρωτομάρτυρας Στέφανος

 

Ο Στέφανος, επονομαζόμενος και πρωτομάρτυρας, υπήρξε, σύμφωνα με την Καινή Διαθήκη, ένας απο τους επτά διάκονες και πρώτος μάρτυρας της Χριστιανικής Εκκλησίας. Συγκαταλέγεται στους αγίους του Χριστιανισμού.

Στις Πράξεις των Αποστόλων (κεφ. 6-8), αναφέρεται πως

κατηγορήθηκε από τους Ιουδαίους, ότι βλασφημούσε τον Μωυσή και τον Θεό. Ο Στέφανος απολογούμενος ενώπιον του συνεδρίου, προέβαλε επιχειρήματα υποστηρίζοντας ότι ο Ιησούς Χριστός ήταν ο Μεσσίας, κάτι το οποίο εξόργισε τους Ιουδαίους οι οποίοι, αφού τον έβγαλαν έξω από την πόλη της Ιερουσαλήμ, τον λιθοβόλησαν.

Η Ορθόδοξη εκκλησία τιμά την μνήμη του στις 27 Δεκεμβρίου, ενώ η Ρωμαιοκαθολική, η Λουθηρανική και η Αγγλικανική στις 26 του ίδιου μήνα. Σε χώρες όπως η Αυστραλία, η Αυστρία, η Γερμανία το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ιρλανδία, η Ιταλία, ο Καναδάς, η Κροατία, η Νέα Ζηλανδία, η Πολωνία, η Σερβική Δημοκρατία, η Σλοβακία, η Τσεχία και η Φινλανδία, η εορτή του Αγίου Στεφάνου είναι δημόσια αργία.

Υμνολογία

Απολυτίκιο Αγίου Στεφάνου (ήχος δ΄) 

“Βασίλειον διάδημα εστέφθη συ κορυφήεξ άθλων ων υπέμεινας υπέρ Χριστού του ΘεούΜαρτύρων Πρωτόαθλε.Συ γαρ την Ιουδαίων απελέγξας μανίαν,ειδές σου τον Σωτήρα του Πατρός δεξιόθεν.Αυτόν ουν εκδυσώπει αείυπέρ των ψυχών ημών”. 

Κοντάκιο Αγίου Στεφάνου (ήχος γ΄) 

“Ο Δεσπότης χθες ημίν δια σαρκόςεπεδήμει και ο δούλος σήμεροναπό σαρκός εξεδήμει.Χθες μεν γαρ ο βασιλεύων σαρκί ετέχθη,σήμερον δε ο ικέτης λιθοβολείταιδι΄ αυτών και τελειούταιο πρωτομάρτυς και θείος Στέφανος”. 

Ο βίος του 

Πότε και που γεννήθηκε ο πρωτομάρτυρας Στέφανος, δε γίνεται γνωστό μέσα από τις Πράξεις των Αποστόλων. Η πρώτη αναφορά που γίνεται προς το πρόσωπό του είναι κατά την εκλογή των διακόνων.  Σύμφωνα με την Αγιογραφική περιγραφή, εξ αιτίας της αύξησης των μαθητών, οι Ελληνόφωνοι πιστοί άρχισαν να διαμαρτύρονται πως οι χήρες τους δε δέχονταν την αρμόζουσα προσοχή κατά τη διανομή των τροφίμων. Έτσι οι Απόστολοι σύναξαν όλους τους μαθητές, με σκοπό να εκλέξουν ανάμεσά τους επτά βοηθούς, ώστε να πραγματοποιούν το έργο της διανομής. Ένας από τους εκλεγέντες ήταν και ο Στέφανος. Ο Στέφανος όμως εκτός της αποστολής που του είχε ανατεθεί έβρισκε χρόνο να κηρύσσει και το θείο Λόγο, ενώ πραγματοποιούσε και θαύματα.

Οι Ιουδαίοι σύντομα συκοφάντησαν τον Στέφανο ότι βλασφήμησε το Μωυσή και το Θεό με αποτέλεσμα να οδηγηθεί στο Συνέδριο προς Απολογία. Ο Στέφανος τότε έλεγξε με σκληρούς λόγους τους Φαρισαίους, κατηγορώντας τους για την υποκρισία τους, συνάμα δε έπραξε και μία θαρραλέα ομολογία πίστεως. Οι σύνεδροι τελικά τον εξέβαλαν τη συναγωγής και έτσι θανατώθηκε δια λιθοβολισμού από φανατισμένο όχλο.  Ο Στέφανος λίγο πριν το τέλος ζήτησε από το Θεό να συγχωρήσει τους διώκτες του.

Τον νεκρό πλέον Στέφανο τον έθαψαν και τον θρήνησαν, ενώ μετά το θάνατό του ακολούθησε διωγμός.  Κατά την παράδοση το λειψανό του μεταφέρθηκε από τον Αυτοκράτορα Κωνσταντίνο στην Κωνσταντινούπολη. Η μνήμη του εορτάζεται στις 27 Δεκεμβρίου, η εύρεσις των λειψάνων του στις 15 Σεπτεμβρίου, ενώ η ανακομιδή των λειψάνων του στις 2 Αυγούστου.

Η εμφάνισή του στην πρωτοχριστιανική γραμματεία

Ο Άγιος Στέφανος δεν αναφέρεται σε κάποιο άλλο βιβλίο της Καινής Διαθήκης. Το ίδιο συμβαίνει και στους Αποστολικούς Πατέρες και τους Απολογητές. Την πρώτη μαρτυρία του τη βρίσκουμε στην αίρεση των Νικολαϊτών, οι οποίοι τον θεωρούσαν ως προστάτη Άγιο τους. Ο Ειρηναίος της Λυών αναφέρει ότι ήταν ο πρωτοδιάκονος και κλήθηκε από τους Αποστόλους να διδάσκει το θείο νόμο, φτάνοντας τελικά στην τελείωση μέσω του μαρτυρίου. Ο Τερτυλλιανός επίσης αναφέρει τον Στέφανο, τοποθετώντας δίπλα στον προφήτη Ησαΐα.  Αργότερα ο Εφραίμ ο Σύρος σε ένα εξηγητικό του έργο πάνω στις Πράξεις, μας αναφέρει για πρώτη φορά εξωγραφική πληροφορία καθώς μας αναφέρει πως ήταν στενός φίλος του Γαμαλιήλ. Από τον 4ο αιώνα και μετά έχουμε αρκετές αναφορές, όπως από το Δίδυμο Τυφλό, τον Γρηγόριο Νύσσης, τον Αστέριο Αμασείας. Κατά τον 5ο έχουμε επίσης τον Ησύχιο, τον Ιωάννη τον Χρυσόστομο κ.α. Επιπρόσθετες όμως εξωγραφικές μαρτυρίες δε βρίσκονται σε όλους αυτούς πατέρες. Προφανώς, η καταστροφή της Ιερουσαλήμ (132-135) για δεύτερη φορά, δεν επέτρεψε να διασωθούν προφορικές παραδόσεις. Ο Αυγουστίνος πάντως σε μερικές ομιλίες του αναφέρει πολλά θαύματα από τον Άγιο Στέφανο, μέσω των λειψάνων του.

Αγιογράφηση

Κατά τη μέση βυζαντινή περίοδο ο Στέφανος αγιογραφείται ως νεαρός διάκονος, φορώντας οράριο και λευκό στιχάριο. Σε παλαιότερες αναπαραστάσεις όμως φορά απλά ένα ιερατικό χιτώνα για διάκονο της ύστερης αρχαιότητας. Σε μία από τις αρχαιότερες αναπαραστάσεις στο Σαν Λορέντζο της Ρώμης με το βιβλίο του Ευαγγελίου, αργότερα εμφανίζεται σε αναπαραστάσεις με βράχο στο κεφάλι του, σαν σύμβολο της κατάληξής του.  Στη Δύση πολλές φορές απεικονίζεται μαζί με ένα ακόμα διάκονο και μάρτυρα, τον Άγιο Λαυρέντιο της Ρώμης.

   ΠΗΓΗ: Βικιπαίδεια

Επιμέλεια:  Μιχάλης Μιχαλόπουλος

https://grevenamedia.gr/27-dekemvrioy-protomartyras-stefanos/