Καλωσορίζουμε τον Οκτώβριο
με το τραγούδι: “Ο Οκτώβρης σημαία στα μπαλκόνια ”
και με έθιμα , παραδόσεις και παροιμίες του λαού μας
Φωτογραφία από: protomelission.blogspot.com-την είδα στο
ΑβέρωφΟ ΜΗΝΑΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ
Ο ΟΚΤΩΒΡΗΣ ΣΤΟ ΛΑΟ ΜΑΣ
Ο Οκτώβρης είναι ο δέκατος μήνας του χρόνου. Το όνομά του σημαίνει όγδοος-octo στα λατινικά είναι το οχτώ. Ήταν όγδοος στα πρώτα χρόνια του ρωμαϊκού κράτους, όταν οι ρωμαίοι άρχιζαν το έτος τους από την 1η Μαρτίου.
Ο Οκτώβρης είναι πρώτα από όλα ο μήνας της φθινοπωρινής σποράς. Στην Ήπειρο τον λένε ακόμα σπαρτό.
Βέβαια η φθινοπωρινή σπορά είναι μια μακρόχρονη διαδικασία η οποία
ξεκινά από το Σεπτέμβρη και σταματάει τα Χριστούγεννα. Η προετοιμασία
του σπόρου ήταν παλιότερα μια σημαντική διαδικασία γιατί η καλοχρονιά
της αγροτικής οικογένειας είχε εξάρτηση από την καλή σοδειά. Μιλάμε,
βέβαια, για εκείνα τα χρόνια πριν τη δημιουργία του «κράτους πρόνοιας»
και όταν τα αποθέματα τροφών δεν υπήρχαν, όπως και χρήματα δεν υπήρχαν
για να αγοράσει κανείς αυτό που του έλειπε.
Για να εξασφαλίσουν την τύχη του σπόρου, οι Έλληνες αγρότες, εκτός από την δική τους προσωπική προσπάθεια, ζητούν και την θεία δύναμη και την τύχη. Oι αρχαίοι έλεγαν: «συν Αθηνά και χείρα κίνει». Οι Νεοέλληνες λένε το αντίστοιχο, σε τύπο ερωτοαπόκρισης: «Βόηθα Αϊ Νικόλα μου,- Κούνα κι εσύ το χέρι σου». Ισχύει, όμως και το αντίστροφο. Μπορεί κάποιος να κουνάει το χέρι του, αλλά θέλει και τη θεϊκή βοήθεια.
Για να σπείρει ο γεωργός πρέπει πρώτα να βρέξει ο Θεός. Τα πρωτοβρόχια είναι η απαραίτητη προϋπόθεση για τη σπορά. Με τη λιτανεία των εικόνων οι αγρότες θεραπεύουν το «θείο» και παρακαλούν το Θεό να βρέξει. […]
εικόνες από: http://dim-stanou.chal.sch.gr/georgia%20sto%20xorio%20mas.htm
Η εποχή της σποράς ήταν πολύ σημαντική για τους Νεοέλληνες όπως και για τους Αρχαίους Έλληνες. Η σημασία της εκδηλώνονταν με την γιορτή της φθινοπωρινής σποράς που ήταν τα Θεσμοφόρια (προς τιμή της Θεάς Δήμητρας). Ήταν γιορτή αποκλειστικά των γυναικών, γιατί αυτές όμοια με την γη, είναι η πηγή της γονιμότητας[…].
Σε όλα τα έθιμα για της εξασφάλιση της προκοπής του σπόρου διακρίνει κανείς την ίδια λογική της ομοιότητας ή της συνάφειας. Σύμφωνα με το νόμο της συνάφειας η αλληλοεπίδραση οφείλεται στο σύνεγγυς, στο ότι τα πράγματα είναι κοντά- κοντά.
Στο Δρυμό Θεσ/νίκης ο πρώτος σπόρος παρασκευάζεται με πολλή επιμέλεια. Μέσα στον σάκο του σπόρου βάζουν βασιλικό (συμβολισμός να πρασινίσει), ρόδι (ευφορία), σκόρδο (αποτροπή βασκανίας) και ασημένιο νόμισμα ή δακτυλίδι (καλή ποιότητα μέλλουσας σοδειάς). Όλα αυτά φυλάγονται και είναι δεμένα με μια κόκκινη μεταξωτή κλωστή ως το τέλος της σποράς μέσα στον σάκο που είπαμε. Η πρώτη ημέρα που θα βγάλουν το σπόρο έχει εξαιρετική σημασία για την μέλλουσα ευφορία. Την ημέρα αυτή δεν δίνουν ούτε παίρνουν χρήματα, δεν δανείζουν ψωμί, ούτε δίνουν πράγματα έξω από το σπίτι, για να μη διώξουν έξω το μπερεκέτι.
Στην Ανατολική Θράκη έκαναν ένα έθιμο που σε άλλα μέρη γίνονταν τις αποκριές. Πρόκειται για το έθιμο της Τζαμάλας στο οποίο γίνεται μια κανονική δραματική παράσταση, όπως και στην αποκριά. Δύο είναι τα βασικά θέματα : α) ο γάμος και β) ο θάνατος και η ανάσταση του γαμπρού. Ο γάμος των δύο πρωταγωνιστών είναι το μαγικό ισοδύναμο του γάμου ουρανού και γης. Ο ουρανός βρέχει και γονιμοποιεί τη γη. Αυτό είναι τουλάχιστον το αρχέτυπο του γάμου για τους αρχαίους Ένας πολύ παραστατικός μύθος στην αρχαιότητα, μιλάει για τη Δήμητρα, την μητέρα του σιταριού, που ξάπλωσε με έναν ωραίο θνητό, τον Ιασίωνα, σε ένα μαλακό χωράφι, οργωμένο τρεις φορές. Το τι συμβολίζει η πράξη αυτή είναι φανερό. Δεν είναι δύσκολο λοιπόν να καταλάβουμε και την συμβολική σημασία που έχει ο γάμος στα έθιμα που συνδέονται με τη σπορά. Τι σημαίνει ο θάνατος και η ανάσταση του πρωταγωνιστή; Μα και ο σπόρος το ίδιο δεν παθαίνει; Πρέπει πρώτα να πεθάνει, για να μπορέσει να βλαστήσει. Όπως λέει και η γνωστή περικοπή από το κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο: «εάν μη ο κόκκος του σίτου πεσών εις την γήν αποθάνει, αυτός μόνος μένει, εάν δε αποθάνει πολυν καρπόν φέρει».
Για την σπορά, το θρησκευτικό σημάδι του χρόνου είναι η Κυριακή του Σπορέως στην ορθόδοξη εκκλησία μας και πέφτει μέσα στον Οκτώβρη. Ένα άλλο σημάδι του χρόνου μέσα στον Οκτώβρη, ίσως το πιο σημαντικό είναι η γιορτή του Αγίου Δημητρίου. Γιαυτό σε πολλά μέρη ο Οκτώβρης λέγεται Αγιοδημήτρης ή Αγιοδημητριάτης. Η γιορτή του Αγίου Δημητρίου στις 26 του μήνα και του Αγίου Γεωργίου στις 23 Απριλίου είναι για τους κτηνοτρόφους και τους γεωργούς τα δύο συνόρατα του χρόνου, όπου σε αυτές τις δύο ημέρες τελειώνουν και αρχίζουν τις συμβάσεις και τις άλλες συμφωνίες αναμεταξύ τους.
αποσπάσματα από το άρθρο του Γιάννη Τσιαμήτρου (εκπ/κός –χοροδιδάσκαλος)
- Όργωμα & σπορά σιτηρών, κριθαριού & βρώμης.
- Σπορά τριφυλλιού.Ολοκλήρωση τρύγου και παραγωγή κρασιού.
- Μάζεμα φθινοπωρινών φρούτων & πατάτας.
- Κάψιμο φυτών, που έδωσαν καρπούς, για να καταστρέψουν τα αυγά των εντόμων.
- Κατεβαίνουν οι βοσκοί από τα βουνά στους χαμηλούς κάμπους (τα χειμαδιά).
- «Οκτώβρη και δεν έσπειρες, οκτώ σακιά δε γέμισες».
- «Οκτώβρη και δεν έσπειρες, τρία καλά δεν έκαμες».
- «Όποιος σπέρνει τον Οκτώβρη, έχει οκτώ σειρές στ’ αλώνι».
- «Τον Σεπτέμβρη τα σταφύλια, τον Οκτώβρη τα κουδούνια».
- «Αϊ Δημητράκη μου, Μικρό καλοκαιράκι μου».
- «Αν βρέξει ο Οκτώβρης και χορτάσει η γη, πούλησ’ το σιτάρι σου και αγόρασε βόδια».
- «Αν δε βρέξει, ας ψιχαλίσει, πάντα κάτι θα δροσίσει»
- «Αν δε βρέξει, πως θα ξαστερώσει;»
- «Αν δε χορτάσει ο Οκτώβριος τη γη, πούλησε τα βόδια σου και αγόρασε σιτάρι».
- «Άσπορος μη μείνεις, άθερος δε μένεις».
- «Βαθιά τ’ αυλάκια να φουντώσουνε τα στάχυα».
- «Δεύτερο αλέτρι, δεύτερο δεμάτι».
- «Μακριά βροντή, κοντά βροχή».
- «Ο καλός ο νοικοκύρης, ο λαγός και το περδίκι, όταν βρέχει χαίρονται».
- «Οκτώβρη και δεν έσπειρες καρπό πολύ δεν παίρνεις».
- «Οκτώβρης και δεν έσπειρες, σιτάρι λίγο θα ‘χεις».
- «Οκτώβρη και δεν έσπειρες λίγο ψωμί θα πάρεις»
- «Οκτώβρης βροχερός, Οκτώβρης καρπερός».
- «Οκτώβρης-Οκτωβροχάκης το μικρό καλοκαιράκι».
- «Τ’ άη – Δημητριού, τι είσαι ‘σύ και τι ΄μαι εγώ λέει το νιο κρασί στο παλιό».
- «Τ’ Αϊ Λουκά σπείρε τα κουκιά».
- «Τα σταφύλια τρυγημένα και τα σκόρδα φυτεμένα».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου