γράφει ο ΘΩΜΑΣ ΑΘ. ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ -ΚΥΔΩΝΙΩΤΗΣ-
Το παλιό, πετρόχτιστο και περικαλές σχολείο βρίσκεται στο νότιο άκρο της κεντρικής πλατείας του χωριού. Χτίστηκε στις 11 Μαϊου του έτους 1859. Αυτό φαίνεται στην λιθανάγλυφη επιγραφή, στο υπέρθυρο της εισόδου του .
Κάλφας και συνεργείο κατασκευής του ήταν απο το Λιμπόχοβο
(Δίλοφο Ανασελίτσης). Το διαβάζουμε στη λίθηνη μετώπη :..........ο γράψας γεόργιος ......απο Λιμπόχοβο.......
Εχει τρείς αίθουσες στο ισόγειο, δύο μεγάλες αίθουσες στον πρώτο όροφο και το καμπαναριό.
Ισως είναι το μοναδικό κτίσμα στην περιοχή μας που φέρει καμπαναριό.
Φοιτούσαν περί τους 143 μαθητές μέχρι το 1940 και ήταν διθέσιο .
Η ανατολική ισόγεια αίθουσα φέρει δύο επίπεδα. Στο πρώτο επίπεδο ήταν τα θρανία των μαθητών και στο δεύτερο (μικρότερο) το έδρανο του δασκάλου με τον μαυροπίνακα.
Κάτω απο το έδρανο του δασκάλου υπήρχε αθέατη καταπακτή- μέχρι το 1990- που οδηγούσε στον υπόγειο χώρο της αίθουσας. Σ’ αυτόν τον χώρο κατά την διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα (1903-1908 ) τοποθετούσαν τα όπλα οι μυημένοι Βαντσικιώτες (Κυδωνιώτες) που μεταφέρονταν απο τη Θεσσαλία για τους ανάρτες του Μακεδονικού Αγώνα.
Κάποια μέρα, έγινε γνωστή η μεταφορά των όπλων στο Τουρκικό Φυλάκιο που βρίσκονταν στο Ραντοβίστι (Ροδιά) ΓΡΕΒΕΝΩΝ και οι Τούρκοι στρατιώτες επισκέφθηκαν απρόσμενα το σχολείο.Τότε ο διδάσκαλος Γκούμας Αθανάσιος απο τη Ραντοσίνιστα ( Μέγαρο Γρεβενων ) έβαλε τους μαθητές να τραγουδήσουν στα Τουρκικά. Ακούγοντας αυτό οι Τούρκοι στρατιώτες, καλημέρησαν τον δάσκαλο και έφυγαν ικανοποιημένοι, χωρίς να κάνουν έλεγχο στούς χώρους του σχολείου ( συζήτηση με τον Παύλο Τσαμπαρλή ). Ετσι, ο οπλισμός μεταφέρθηκε ασφαλής προς το Ζουπάνι (Πεντάλοφο Ανασελίτσης) .
Το σχολείο λειτουργούσε κανονικά και μετά την απελευθέρωση της Μακεδονίας μας -1912 έως 1942- με διδασκάλους τους :
Μαυρίδη, Αικατερίνη, Μουρουδέλη, Παπαδόπουλο, Σαράντη,Νικ. Μακρή, Ελένη Νικολάου, Παπαθανάση Τόσκα, Χάσουλα, Θωμά Χ. Τζήρο ( μικρό χρονικό διάστημα) ,Βασίλειο Κελέση και Ιωάννη Αναγνώστου.
Το 1943 το διδακτίριο επιτάχθηκε απο την τοπική ομάδα του ΕΛΑΣ και ήταν ο χώρος
Διοίκησης, βασανιστηρίων και Λαϊκού Δικαστηρίου.Δεν θα αναφέρω περισσότερα για την μαύρη αυτή περίοδο 1943-1949.Έτσι, σταμάτησε η λειτουργία του και η μόρφωση των παιδιών μέχρι το 1950.
Το 1951 λειτούργησε το καινούργιο δημοτικό σχολείο που έγινε με δαπάνες της Βασίλισσας Φρειδερίκης. Το παλιό σχολείο αφέθηκε στην τύχη του. Εγινε αποθηκευτικός χώρος και καφενείο η εισόγεια ανατολική αίθουσα.
Το έτος 1957 έως 1960, η ανατολική αίθουσα του πρώτου ορόφου λειτούργησε ως εκκλησία με Ιερέα τον Παπατζούμκα, γιατί χτίζονταν η σημερινή εκκλησία του Αγίου Αθανασίου.
Εκτοτε,το σχολείο έμεινε ασυντήρητο μέχρι το 1974.Παράθυρα σάπια,στέγη με πολλές φθορές, ο νότιος τοίχος είχε πάρει μία σχετική κλίση απο τα νερά της βροχής,έτοιμος να πέσει. Αυτό το χρονικό διάστημα ειπώθηκε απο κάποιους Κυδωνιώτες προς τους διοικούντες το χωριό, να κατεδαφιστεί το σχολείο αγνοώντας ότι είναι το μοναδικό αξιόλογο κτίριο του χωριού μας, αφού ολα τα υπόλοιπα κάηκαν απο τους Γερμανούς. Οι διοικούντες ήσαν έτοιμοι για την πραγματοποίηση της γνώμης των αναρμόδιων. Το θέμα έγινε γνωστό στον Σύλλογο Κυδωνιωτών Θεσσαλονίκης και ο Βασίλειος Αθανασίου Χριστόπουλος, Χειρουργός Οδοντίατρος και Πρόεδρος του Συλλόγου Κυδωνιωτών Θεσσαλονίκης, έκανε όλες τις απαραίτητες ενέργειες προς την Αρχαιολογική Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων Βορείου Ελλάδος και πάρθηκε η απόφαση να μην κατεδαφισθεί. Η Απόφαση της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας στάλθηκε στην Κοινότητα Κυδωνιών και στη Νομαρχία Γρεβενών. Με λύπη μου το έγγραφο αυτό χάθηκε.
Αργότερα, συγκεντρώθηκε απο τους : α) Βασίλειο Αθανασίου Χριστόπουλο β) Ιερομόναχο Αμφιλόχιο και γ) Ευάγγελο Οικονόμου το ποσόν των 75.000 δραχμών για την αντικατάσταση των σάπιων παραθύρων , ώστε ο χώρος να προστατευθεί απο τη βροχή.
Επι Προεδρίας Ευθυμίου Τζήρου 1990-95 αποκαταστάθηκαν οι ζημίες στην οροφή, επισκευάστηκε ο νότιος τοίχος, αλάχθηκαν τα παλαιά ξύλινα κουφώματα με σύγχρονα και ελαιοχρωματίστηκε.
Το 2001 με ενέργειες των δύο Συλλόγων α) ΚΥΔΩΝΙΩΤΩΝ Θεσσαλονίκης και β) ΚΥΔΩΝΙΩΤΩΝ « Η ΕΝΩΣΗ», αφού έγιναν οι απαραίτητες επισκευές, παραχωρήθηκε η χρήση του κτιρίου από τον ΔΗΜΑΡΧΟ ΑΓΙΟΥ ΚΟΣΜΑ για την λειτουργία Λαογραφικής Συλλογής, βιβλιοθήκης , χώρου παιγνίων για τα μικρά παιδιά και Γραφείο Συλλόγου.
Η λαογραφική συλλογή έχει πολλά εκθέματα απο την καθημερινή ζωή των κατοίκων του χωριού και συνεχώς εμπλουτίζεται. Αξίζει να την επισκεφθεί κάποιος.
Διασώθηκε λοιπόν αυτό το αξιόλογο μνημείο του χωριού μας και οι νεότεροι Κυδωνιώτες πρέπει να καυχώνται γι’ αυτό και να το φροντίζουν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου