Με αφορμή την απογραφή του 1913, στα χωριά -σήμερα- του Δήμου Δεσκάτης

 

 

Με την ένταξη στο νεοελληνικό κράτος των απελευθερωμένων εδαφών από τους Βαλκανικούς πολέμους 1912-1913 έγινε μια προσωρινή απογραφή των κατοίκων τους από τη Διεύθυνση Στατιστικής του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας. Τα στοιχεία που συλλέχτηκαν καταγράφονται στην έκδοση της υπηρεσίας   Απαρίθμισις των Κατοίκων των Νέων Επαρχιών της Ελλάδος του

Έτους 1913 και δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ -7/3/1915. Ο νομός Κοζάνης είχε πέντε υποδιοικήσεις-επαρχίες, Α’-Κοζάνης, Β’-Ανασελίτσης, Γ’-Γρεβενών, Δ΄-Ελασσώνος και Ε’-Κοιλαρίων.

Στην Υποδιοίκηση Ελασσόνας ανήκαν τα παρακάτω:

                                                       Άρρενες   Θήλεις             Σύνολο                     Απογραφή 2011

Δισκάτη και Άγιος Γεώργιος   1733       1565       3298         Δεσκάτη-Άη Γιώργης 3508 + 0               

Παρασκευή                                  68           59        127         Παρασκευή                       108

Πιτσιούγγια                                 92          79          171        Δασοχώρι                         161

Σέλισμα                                       30           21           51         Διασελάκι                           2

Τσιούκα                                       23           23           46         Γήλοφος                           88

Στην Υποδιοίκηση Γρεβενών ανήκαν:

Αράπη                                                     82          69            151     Δήμητρα                357

Βελιόνη                                                     6            5             11

Γκρέους                                                   12            5             17      Άνοιξη                    93

Γκομπλαράκι                                           19            9              28

Γκομπλάρι                                              118         114            232

Δημηνίτσα                                              160         116            278       Καρπερό             556

Ζημνιάτσι                                                94            84            178      Παλιουριά            352

Καλαπόδι                                                 22           20              42

Κατάκαλη                                               130         118            248                                 176  

Λούμπινστα                                              50          44              94

Μονή Ζάπουρτας                                     18            - -             18     Μονή Νικάνορος       2

Σύντσα                                                     78          57              135     Τριφύλλι              141 

Τσαπουρνιά                                             200         196             396      Τρικοκκιά            235

Τουργιούκι                                               92           68              180       Παναγιά               73

Παλαιότουρκο                                          10            8                18            

                                                                                             5719                               5852        

Στις 31/12/1918(Φ.Ε.Κ 260Α) γίνεται η σύσταση των κοινοτήτων.    

Η Κοινότητα Δεσκάτη με έδρα τον ομώνυμο οικισμό και προσαρτώνται σ’ αυτήν οι οικισμοί Αγίου Γεωργίου και Τσιούκας( που στις 1/2/1927-Φ.Ε.Κ 18Α μετονομάζεται Γήλοφος) και Σέλισμα(που 28/9/1927-Φ.Ε.Κ 206Α σε Διασελάκι).

Στις 16/5/1928 αναγνωρίζονται οι οικισμοί Μεσαίος και Σάδοβον(Μάγερ) και προσαρτώνται στην Κοινότητα, καταργούνται όμως 16/10/1940.

Στις 31/12/1918, επίσης, συνιστώνται- με έδρα τους ομώνυμους οικισμούς και οι Κοινότητες α)Παρασκευής και β)Πιτσουγγίων, που στις 1/2/1927 μετονομάζεται σε Δασοχωρίου.

Στις 21/1/1943(Φ.Ε.Κ 10Α) οι Κοινότητες Δεσκάτης, Δασοχωρίου και Παρασκευής από την Επαρχία Γρεβενών Κοζάνης υπάγονται στην Επαρχία Ελασσόνος Λαρίσης.

Η Κοινότητα Κατάκαλης δημιουργείται με έδρα τον οικισμό Κατάκαλης.

Η Κοινότητα Δημηνίτσας γίνεται με έδρα τον ομώνυμο οικισμό Δημηνίτσας και προσαρτώνται σ’ αυτήν οι οικισμοί Ζουμνιάτσι, Αράπης και Γκομπλαράκι. Στις 1/2/1927 μετονομάζονται οι οικισμοί Δημηνίτσα σε Καρπερό και Γκομπλαράκι σε Μικρό(καταργείται 16/10/1940),η δε κοινότητα σε Καρπερού. Αναγνωρίζεται ο οικισμός Πινιάρη και προσαρτάται στην κοινότητα 16/5/1928, μετονομάζεται-20/9/1928 (Φ.Ε.Κ 193Α)-σε Ελάφι, καταργείται όμως 7/4/1951. Ο οικισμός Ζουμνιάτσι μετονομάζεται -8/8/1928 (Φ.Ε.Κ 156Α)-σε Παλιουριά, σε ξεχωριστή Κοινότητα Παλιουριάς αποσπάται 11/12/1963(Φ.Ε.Κ 219Α). Ο οικισμός Αράπης μετονομάζεται σε Δήμητρα 14/12/1961(Φ.Ε.Κ 20Α).

Κοινότητα Τουργιουκίου με έδρα τον ομώνυμο οικισμό και προσαρτώνται οι οικισμοί Μονή Ζάπουρτα και Παλαιότουρκο. Στις 17/10/1919(229Α) μετονομάζονται οι οικισμοί, Μονή Ζάπουρτα σε Μονή Ζάμπουρτα και Τούργιουκο σε Τουρνίκι, η δε κοινότητα σε Τουρνικίου. Ο οικισμός Παλαιότουρκο καταργείται 18/12/1920 ενώ ο οικισμός Μονή Ζάμπουρτας καταγράφεται-1/2/1927- Μονή Οσίου Νικάνορος και λίγο αργότερα-14/5/1928(Φ.Ε.Κ 81Α)- ως Μονή Αγίου Νικάνορος. Ο οικισμός Τουρνίκι και αντίστοιχα η κοινότητα μετονομάζονται ως Παναγία 10/10/1955 (Φ.Ε.Κ 287Α).

Κοινότητα Τσαπουρνιάς με έδρα τον ομώνυμο οικισμό και προσάρτηση των Σίντσα(που διορθώνεται σε Σύνιτσα 17/10/1919-Φ.Ε.Κ 229Α), Λούμπινστα και Γκρέση. Με 1/2/1927-Φ.Ε.Κ 18Α μετονομάζονται Σύνιτσα-Τριφύλλι, Λούμπινστα-Βαλάνια (που καταργείται 19/3/1961), Γκρέση-Γριά( και Άνοιξη 14/2/1961 Φ.Ε.Κ 20Α)και Τσαπουρνιά-Τρικοκκιά, η δε κοινότητα σε Τρικοκκιάς.

Με 30/10/1964 (Φ.Ε.Κ 185 Α) όλες οι παραπάνω κοινότητες μεταφέρονται στο νεοδημιουργημένο νομό Γρεβενών και η Κοινότητα Δεσκάτης αναγνωρίζεται σε Δήμος Δεσκάτης.

Με το Ν.2539/Φ.Ε.Κ. 244 Α-4/12/1997, γνωστό ως Καποδίστριας, ο Δήμος Δεσκάτης και οι Κοινότητες Δασοχωρίου, Παρασκευής, Παλιουριάς και Παναγίας απαρτίζουν πλέον το Δήμο Δεσκάτης ενώ οι Κοινότητες Καρπερού, Τρικοκκιάς και Κατάκαλης το Δήμο Χασίων, του Νομού Γρεβενών.

Τέλος, με το Ν.3852/ Φ.Ε.Κ 87Α-7/6/2010, Καλλικράτης, δημιουργείται πλέον ο νέος-νυν- Δήμος Δεσκάτης με τις Δημοτικές Ενότητες- των παλιών Δήμων- Δεσκάτης και Χασίων και τις Τοπικές Κοινότητες των παλιών Κοινοτήτων του νότιου τμήματος της Περιφερειακής Ενότητας Γρεβενών της Περιφέρειας Δυτικής Μακαδονίας.

 

Επιμέλεια-παρουσίαση
Δημήτριος Ευθ. Γαλάνης