Το ελληνικό χωριό στη δεκαετία του 1930

Όπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος πολύς κόσμος ¨έφυγε για το χωριό¨, τις ρίζες του...Ας πάμε 93 χρόνια πίσω να δούμε πως λειτουργούσε άραγε ένα χωριό από τα παλιά. Οι συγκρίσεις μπορεί να κρύβουν εκπλήξεις...

Όπως η πόλη, έτσι και το χωριό έχει τους τύπους του. Τους χαρακτηριστικούς ανθρώπινους τύπους που δίνουν μια ποικιλία στην μονότονη πάντα ζωή του.

Όλους αυτούς τους τύπους πρέπει να ταξιδέψει κανείς σε διάφορα χωριά για να τους γνωρίσει. Και τότε θα πεισθεί ότι δεν διαφέρει το ένα χωριό από το άλλο, παρά μόνο στις ασήμαντες λεπτομέρειες.

Ποιόν θα συναντήσει κανείς πρώτα- πρώτα πηγαίνοντας στο χωριό;

Τον Πρόεδρο της Κοινότητας, τον αστυνόμο, τον δάσκαλο ή την δασκάλα, τον γιατρό, αν το χωριό είναι μεγαλούτσικο, και καμπόσους άλλους. Αλλά δεν είναι αυτοί μόνο οι γνώριμοι τύποι του χωριού.

Αυτοί εκπροσωπούν το Κράτος, την εξουσία και τη μορφωμένη τάξη του χωριού, που το πολύ- πολύ να περιλαμβάνει στους κόλπους της και κανένα φοιτητή ή τελειόφοιτο γυμνασίου, ο οποίος ακολούθησε για κάμποσα χρόνια το στάδιο των γραμμάτων αλλά απογοητεύτηκε ή δεν του έφτασαν τα οικονομικά μέσα να παρακολουθήσει ανώτερες σπουδές και περιορίστηκε αναγκαστικά να κάνει στο χωριό του τον γραμματέα της Κοινότητας.

Στο χωριό υπάρχουν και πολλοί άλλοι τύποι, που όσο τους βλέπει κανείς και τους μελετάει, τόσο περισσότερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν.

Ο χωριάτης παπάς, που μπορεί να περνά όλη την μέρα του στο χωράφι του, στο περιβολάκι του, για να παρουσιαστεί μονάχα το Σαββατόβραδο στο νάρθηκα της εκκλησίας για τον εσπερινό ή την Κυριακή στη λειτουργία.

Ο αγροφύλακας ή ο δασοφύλακας που πλανιέται στην ύπαιθρο από χωράφι σε χωράφι, από δάσος σε δάσος, προσέχοντας να ανακαλύψει καμιά ζημιά που κάποιος ασυνείδητος έκανε στο κτήμα του γείτονα.

Είναι ακόμα ανάμεσα στους άλλους, το παιδί ή ο ηλικιωμένος χωρικός που κάνει τα θελήματα στο χωριό, περιμένοντας στην άκρη της πλατειούλας, στη γωνία του μπακάλικου ή του μοναδικού καφενείου να παρουσιαστεί καμία δουλειά και γι΄αυτόν.

Είναι ο μπακάλης και ο καφετζής που ασχολούνται με το φτωχικό τους κατάστημα προσπαθώντας και αυτοί να τα φέρουν βόλτα με τα καθημερινά έξοδα...

Το περισσότερο, όμως ενδιαφέρον παρουσιάζει η χωριάτικη φαμίλια. Η πολυμελής συνήθως οικογένεια που αποτελείται από τρεις, ακόμα και τέσσερεις, γενιές ανθρώπων!

Μια χωριάτικη οικογένεια, από εκείνες τις παλιές οικογένειες του χωριού που διατηρούν όλες τις παραδόσεις της ζωής, χωρίς να διανοούνται να αλλάξουν τη βάση αυτή, αποτελείται συνήθως από τους σεβάσμιους γέρους, τον παππού και την γιαγιά, τον πατέρα της οικογένειας, και γεμάτο φροντίδες χωριάτη που βοηθιέται παντού από την γυναίκα του και τα παιδιά του, αγόρια και κορίτσια διαφόρων ηλικιών, που συμπληρώνουν την χωριάτικη φαμίλια.

Και πρώτα- πρώτα οι γέροι:

Ο παππούς, σωστό πρακτικό γεωπονικό βιβλίο, είναι τόσο χρήσιμος παρόλα του τα γηρατειά. Το μυαλό του είναι ένα είδος γεωργικού ημερολογίου. Ξέρει κάθε εποχή του χρόνου τι πρέπει να γίνει στο χωράφι, στο περιβόλι, στο σπίτι, για να πάει η χρονιά καλά. Πότε θα οργωθεί η γη, πότε θα σπαρθεί, πότε θα γίνουν τα κλαδέματα, πότε πρέπει να μπει λίπασμα, πότε θα αρχίσουν και πότε θα τελειώσουν τα ποτίσματα, και ό,τι άλλο σχετίζεται με την καλλιέργεια της γης.

Όλα αυτά που ξέρει ο γέρος τα δίδαξε στους γιούς και τις κόρες του, ώριμους τώρα χωριάτες και χωριάτισσες. Αλλά πάντα υπάρχει στο βάθος του μυαλού του και κάτι που δεν δίδαξε για την αρρώστια ενός δένδρου ή την καλύτερη διατήρηση ενός καρπού.

Έχουν δει τόσα τα μάτια του...

Η γιαγιά πάλι, το ίδιο, ζωντανή αποθήκη γνώσεων για τις δουλειές του σπιτιού. Τα γιατροσόφια και τα παραμύθια, οι διηγήσεις και οι θρύλοι γεμίζουν το μυαλό της και περνά την περισσότερη ώρα με τα εγγονάκια της, τα χωριατόπουλα, για τα οποία είναι και η πρώτη δασκάλα που θα τα μάθει τι είναι χρήσιμο στη ζωή!

Ο χωριάτης, ο πατέρας της οικογένειας και η χωριάτισσα που βασανίζονται όλο το χρόνο στο χωράφι, είναι οι πιο χαρακτηριστικοί τύποι του χωριού.

Το πρωί θα τους δείτε να φεύγουν για το κτήμα, και το βράδυ να γυρνούν κουρασμένοι. ξεθεωμένοι από τη δουλειά, με το γαϊδουράκι και την κατσίκα ξοπίσω.

Είναι οι άνθρωποι που στηρίζουν όλη την οικονομία του χωριού, οι άνθρωποι που δουλεύουν στην ύπαιθρο και βαστάνε με τη δουλειά τους όχι μόνο τα οικονομικά της οικογένειας τους, αλλά και το μεγαλύτερο βάρος των οικονομικών του Κράτους.

Είναι οι Έλληνες χωρικοί!

Αλλά θα ήταν φτωχή, από πλευράς ενδιαφέροντος, η εικόνα του χωριού αν περιοριζότανε μονάχα ως εδώ.

Το χωριό, λίγο ως πολύ, έχει όλους τους τύπους που βρίσκει κανείς στην πόλη, αφού δεν είναι παρά μια μικρογραφία του.

Είναι ο ντελάλης, η εφημερίδα των αγγελιών και των διαφημίσεων. Ο φτωχός χωριατάκος, που αναλαμβάνει να διαλαλήσει αντί μικρής αμοιβής πόσο πουλιέται ή νοικιάζεται ένα κτήμα, τα καθημερινά νεώτερα και τόσα άλλα...

Η ψυχή της μουσικής κίνησης δεν λείπει ούτε εδώ. Υπάρχει και ο ¨μαέστρος¨! Είναι ο χωριάτης με την πίπιζα του, το κλαρίνο του, το σαντούρι του που διασκεδάζει τους συντοπίτες του στο καφενείο, που διευθύνει κάθε γιορτινή ημέρα την αυτοσχέδια ορχήστρα του χωριού, ενισχυμένη πάντα με κανένα τούμπανο...

Όλα αυτά και τόσα άλλα μικρά και καθημερινά συνθέτουν τη χωριάτικη ζωή που δεν είναι τελικά τόσο μονότονη και φτωχή όσο φαίνεται.

(βασισμένο σε ρεπορτάζ της εφημερίδας ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ, 1931)