Γιατί συμβαίνει, ποιος ο ρόλος του ανθρώπου και οι δραματικές επιπτώσεις αυτού του φαινομενικά ανάλαφρου γεγονότος.
Πριν από δύο χρόνια, ο Χουάν Ντίαζ Ρικάουρτε έκανε πεζοπορία σε κάποιο βουνό της Βραζιλίας όταν ένας αρσενικός κίτρινος φρύνος cururu προσκολλήθηκε στη μπότα του. Ο Ρικάουρτε ξεκόλλησε απαλά τον βάτραχο από πάνω του και τον άφησε πίσω στο έδαφος, αρκετά μέτρα μακριά του. Εκείνος όμως απτόητος, αναπήδησε και τύλιξε ξανά τα χέρια του γύρω από το παπούτσι.
“Ήταν εξαιρετικά επικεντρωμένος στο να αρπάξει την μπότα του
Χουάν”, λέει ο Φιλίπε Σεράνο, βιολόγος και φίλος Ντίαζ Ρικάουρτε, ο οποίος είδε τη χαριτωμένη συνάντηση. Ο βάτραχος φαινόταν να παρερμηνεύει τα παπούτσια του Ρικάουρτε “με κάποιον πιθανό σύντροφο” και επέστρεφε για να προσκολληθεί ξανά. “Δεν θα το άφηνε να φύγει με τίποτα”, συνέχισε ο Σεράνο.Η προσπάθεια του φρύνου να κάνει σεξ με τις μπότες ενός αγνώστου τελικά σταμάτησε, αλλά τους μήνες που ακολούθησαν, οι δύο ερευνητές του Πανεπιστημίου του Σάο Πάολο δεν μπορούσαν να βγάλουν αυτό το περιστατικό από το μυαλό τους.
Δεν ήταν ο βάτραχος, ακριβώς, ή η μπότα, ή ακόμα και η καταδικασμένη ένωση μεταξύ αυτών των δύο που τους είχε κολλήσει στο μυαλό. Το ζευγάρωμα βατράχου, γνωστό ως “amplexus”, συνήθως περιλαμβάνει ένα αρσενικό που προσκολλάται σε ένα θηλυκό και δεν είναι ασυνήθιστο πολλές φορές το θηλυκό να μην ανταποκριθεί στον επίδοξο μνηστήρα.
Αυτό που έμεινε στους δύο πεζοπόρους, σύμφωνα με όσα είπαν στη δημοσιογράφο του Atlantic, Κάθριν Γουν, ήταν η πιθανότητα αυτά τα ατυχή γεγονότα, για τα οποία είχαν ακούσει και οι δύο παλιότερα, να αυξάνονται σε συχνότητα, καθώς οι βάτραχοι προσπαθούν να περιηγηθούν σε έναν όλο και πιο διαλυμένο κόσμο.
Οι επιστήμονες αυτό το αποκαλούν εξελικτική παγίδα. “Το περιβάλλον αλλάζει και κάνουν όλο και περισσότερα λάθη”, λέει η Ουλρίκα Καντολίν, βιολόγος στο Πανεπιστήμιο του Ελσίνκι. Οι θερμοκρασίες ανεβαίνουν, οι βιότοποι καταστρέφονται και τα ζώα αναγκάζονται να συναναστραφούν με νέα και άγνωστα είδη. Και από ό, τι φαίνεται το σεξ, για ορισμένα είδη, θα αποτελέσει πρόβλημα.
Ο Σεράνο και ο Ντίαζ Ρικάουρτε, μαζί με τον συνάδελφό τους Μάρτσιο Μάρτινς άρχισαν να αναζητούν για προηγούμενες ιστορίες με “εναγκαλισμούς” βατράχων που είχαν πάει στραβά -αυτό επίσημα αποκαλείται “misdirected amplexus”. Βρήκαν, λοιπόν, σχεδόν 400 περιπτώσεις, δηλαδή μία ολόκληρη ομάδα από βατράχια που έπεσαν πάνω σε πράγματα που σίγουρα δεν θα μπορούσαν να γονιμοποιήσουν με τίποτα: νεκρούς βατράχους, ασυμβίβαστα είδη βατράχων και έμβρυα βατράχων που βρίσκονταν ακόμα μέσα στα αυγά, καρύδες, μάνγκο, μήλα, χελώνες, ψάρια και γυμνοσάλιαγκες, μπάλες, χάρακες και πλαστικά κύπελλα. Όλα αυτά καθιστούν σαφές ότι τα βατράχια μπορούν μερικές φορές να εξαπατηθούν σοβαρά.
Αυτό που δεν είναι προφανές όμως είναι γιατί συμβαίνει αυτό. Το λανθασμένο “amplexus” δεν είναι πάντα αιτία ανησυχίας. Στην πραγματικότητα αυτή η “θρασύτητα” ταιριάζει σε έναν “εργένη” βάτραχο, ειδικά σε είδη που ζευγαρώνουν μόνο λίγες νύχτες το χρόνο ή σε πληθυσμούς όπου τα θηλυκά είναι ιδιαίτερα σπάνια.
“Τα αρσενικά θα κυνηγήσουν τα πάντα”, λέει η Λιζ Λόπεζ, βιολόγος άγριας φύσης με έδρα την Καλιφόρνια, η οποία έχει μελετήσει το εσφαλμένο “amplexus”. Οι πολύ σφιχτές αγκαλιές είναι ένας ιδανικός τρόπος για να τοποθετηθούν τα αρσενικά στο σωστό μέρος τη σωστή στιγμή, όταν οι σύντροφοί τους έχουν ωορρηξία. Μπορούν επίσης έτσι να αποκρούσουν άλλους “μνηστήρες” που θα προσπαθήσουν να εισέλθουν.
Αν κάνουν όμως πάρα πολλά λάθη οι βάτραχοι, μπορούν γρήγορα να βρεθούν σε μπελάδες. Κάθε λάθος σημαίνει και μια χαμένη ευκαιρία -χρόνος που θα μπορούσε να είχε δαπανηθεί για την εύρεση μιας πιο κατάλληλης συντρόφου και τη συνεύρεση μαζί της. Μερικά αρσενικά θα κολλήσουν πάνω σε ένα σύντροφο για εβδομάδες, ακόμη και μήνες, μένοντας μακριά από τροφή για όλο αυτό το διάστημα.
“Είναι πολύ ‘δαπανηρό’ και δύσκολα αξίζει τον κόπο αν δεν προκύψουν απόγονοι”, λέει ο Χουάν Καρβαχάλ Κάστρο, βιολόγος στο Πανεπιστήμιο St. John που μελετά την αναπαραγωγή των βατράχων.
Τα αρσενικά που αρπάζουν κατά λάθος άλλα αρσενικά θα προκαλέσουν μια κραυγή διαμαρτυρίας που θα τα κάνει να ξεκολλήσουν. Όταν όμως κολλάνε πάνω σε μήλα και πλαστικά ποτήρια είναι αδύνατον να πάρουν το feedback που χρειάζονται για να τα αφήσουν ελεύθερα.
Την ίδια στιγμή, ένα παρατεταμένο “κούμπωμα” στην ύπαιθρο μπορεί να κάνει τα παραπλανημένα αρσενικά πιο ευάλωτα σε αρπακτικά και ασθένειες.
Υπάρχει κίνδυνος, λοιπόν, το “amplexus” να πηγαίνει άσχημα όλο και πιο συχνά, κάτι πολύ εύκολο στον σημερινό κόσμο που αλλάζει τόσο γρήγορα. Τα μέρη στα οποία ζουν και ζευγαρώνουν οι βάτραχοι γίνονται όλο και πιο σπάνια. Για παράδειγμα, ορισμένα είδη που ζουν σε ξηρότερους οικότοπους μπορούν να ζευγαρώσουν μόνο μετά από περιόδους βροχοπτώσεων που γεμίζουν τις τοπικές λίμνες -γεγονότα που γίνονται όλο και πιο αραιά καθώς επιταχύνεται η κλιματική αλλαγή.
Οι βάτραχοι επίσης δυσκολεύονται να ακούσουν και να ανταποκριθούν στους ήχους και στα καλέσματα των πιθανών συντρόφων εξαιτίας της αυξανόμενης αστικής βουής. Έτσι, “πεινασμένοι” όπως είναι για κατάλληλους συντρόφους, οι βάτραχοι μπορεί να αρχίσουν να ψάχνονται αλλού. Και καθώς οι άνθρωποι συνεχίζουν να καταπατούν τους άγριους χώρους, οι βάτραχοι αναμφίβολα έρχονται σε συχνότερη επαφή με νέα είδη, ή ακόμα και άγνωστα αντικείμενα, που θα μπορούσαν να τους αποσπάσουν την προσοχή.
Η Καντολίν από το Πανεπιστήμιο του Ελσίνκι, παρακολουθούσε μία παρόμοια καταστροφή που συνέβαινε στις αρσενικές ευρωπαϊκές πυγολαμπίδες, οι οποίες μερικές φορές παρασύρονται μακριά εξαιτίας κάποιων λαμπερών φώτων που μπορεί να δουν.
“Πετάνε γύρω από τα φώτα, αντί να ζευγαρώσουν και να αναπαραχθούν, και πεθαίνουν εκεί”, είπε στη δημοσιογράφο του Atlantic.
Αν λοιπόν και τώρα με τους βατράχους συμβαίνει κάτι παρόμοιο, η βάση δεδομένων του Σεράνο και του Ντίαζ Ρικάουρτε με τους βατράχους που μπερδεύονται δεν θα είναι σε θέση να το αποδείξει. Για να στηριχτεί πραγματικά η άποψη ότι η κλιματική αλλαγή ή η διαταραχή του οικότοπου χαλάει τον ρυθμό ζευγαρώματός τους, οι ερευνητές θα έπρεπε να παρακολουθούν αργά και συστηματικά το ζευγάρωμα τους με την πάροδο του χρόνου, παρακολουθώντας ταυτόχρονα και τις τοπικές περιβαλλοντικές συνθήκες. Θα έπρεπε επίσης να συγκρίνουν πληθυσμούς αμφιβίων μεταξύ των τοποθεσιών και να προσπαθήσουν να καταλάβουν ποια από αυτά είχαν τη μεγαλύτερη σεξουαλική επιτυχία.
Αντίθετα, τα περισσότερα από τα περιστατικά της βάσης δεδομένων καταγράφηκαν τυχαία από μια επιλεγμένη ομάδα ανθρώπων που έπεσαν κατά τύχη πάνω σε έναν “μπερδεμένο” βάτραχο.
“Υπάρχουν πολλές πιθανότητες να μην είναι αντικειμενικά αυτά το ευρήματα”, λέει η Κάριν Φένινγκ, βιολόγος βατράχων στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας.
Παρόλα αυτά, ο Σεράνο ενδιαφέρεται για τα στοιχεία που συνέλεξε η ομάδα κατά τη διάρκεια της έρευνας, κατά την οποία οι ερευνητές “προσπαθήσαμε να αναφέρουμε όσα περισσότερα μπορούσαμε για κάθε παρατήρηση -θερμοκρασία αέρα, βροχόπτωση, υψόμετρο”, θα πει. Έχουν υπάρξει πολλές αναφορές για εσφαλμένο amplexus σε υπερ-υποβαθμισμένους οικοτόπους, και πολλές από αυτές τις αναφορές έχουν εμφανιστεί τα τελευταία χρόνια. Μια πρόσφατη μελέτη μάλιστα πρότεινε ότι η κλιματική αλλαγή μπορεί να ωθεί ορισμένους ευρωπαϊκούς φρύνους να κάνουν σεξ με το λάθος είδος.
Μια απότομη αύξηση του εσφαλμένου amplexus είναι κάτι που πολλοί επιστήμονες μπορεί εύκολα να μην προσέξουν. Όπως είπε ο Λόπεζ στη δημοσιογράφο του Atlantic, το σύνηθες είναι απλώς να σκεφτείς “ω, αυτό είναι περίεργο” και να προχωρήσεις. Αλλά αξίζει να κοιτάξουμε πιο προσεκτικά το φαινόμενο, είπε, ειδικά λαμβάνοντας υπόψη “και όλων των άλλων στρεσογόνων παραγόντων στα αμφίβια αυτή τη στιγμή”, συμπεριλαμβανομένων των θανατηφόρων εστιών μυκήτων και των αποξηραμένων λιμνών. Οι κακές σεξουαλικές συνευρέσεις είναι το τελευταίο πράγμα που χρειάζονταν τώρα οι βάτραχοι να τους συμβεί.
Το σεξ, και ο τρόπος που το προκαλούν να συμβεί, είναι θεμελιώδη για την ύπαρξη οποιουδήποτε βατράχου. “Οι άνθρωποι συχνά βλέπουν αυτά τα γεγονότα ως λάθη και τα απορρίπτουν ως ασήμαντα”, θα πει η Φένινγκ. “Κανείς δεν σκέφτεται να τα θέσει σε ένα ευρύτερο πλαίσιο”.
Μια βάση δεδομένων είναι ένα σημείο από όπου μπορεί να ξεκινήσει κανείς, ο πυρήνας για κάτι που θα μπορούσε να εξελιχθεί σε κάτι μεγαλύτερο και, ίσως το πιο σημαντικό, να εμπνεύσει μεγαλύτερα, πιο τολμηρά projects που θα εντοπίσουν τις αιτίες ενός προβλήματος και θα αναπτύξουν λύσεις. Η εσφαλμένη σεξουαλική συνεύρεση θα μπορούσε να γίνει ένα είδος πρώιμου συναγερμού, οριοθετώντας τους πληθυσμούς που βρίσκονται σε κίνδυνο. Θα μπορούσε να προειδοποιήσει τους ερευνητές για τα είδη που βρίσκονται στο χείλος του γκρεμού.
Αν το εσφαλμένο amplexus μεταξύ των βατράχων αυξάνεται πραγματικά εξαιτίας των ανθρώπων, τότε αυτή δεν θα είναι η πρώτη φορά που οι άνθρωποι εξαπατούν τις συνήθειες ζευγαρώματος άλλων ειδών. Για παράδειγμα τα πουλιά μπερδεύονται από τους θορύβους της κυκλοφορίας και δυσκολεύονται να ακούσουν τα τραγούδια των συντρόφων τους. Τα ψάρια που έχουν φουσκώσει από χημικούς ρύπους, χάνουν τις κοινωνικές δεξιότητές τους και μπορεί να μπερδευτούν και να μην επιλέξουν τους καλύτερους συντρόφους. Το ίδιο και κάποια σκαθάρια που βρέθηκαν στην Αυστραλία να έχουν παρασυρθεί από την καφέ λάμψη του ανάγλυφου γυαλιού και έτσι να προσπαθούν να ρίξουν στο κρεβάτι μπουκάλια μπύρας.
Εκτός, λοιπόν απ’ τις δικές μας σχέσεις, έχουμε αρχίσει να δυσκολεύουμε πολύ και αυτές των υπόλοιπων όντων. Και αυτό είναι κάτι που δεν πρέπει να το παίρνουμε ανάλαφρα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου